Stapel

Dan kan de Universiteit van Tilburg zo snel mogelijk alle sporen van Diederik Stapel proberen te verwijderen van zijn site: (zoek medewerkers – ”Stapel” – geen resultaten gevonden), op de rest van het internet heeft men minder haast. Dus kun je ook na vijf maanden nog steeds rustig door zijn publicatielijst bladeren, zijn nepartikel lezen in Science of lezen wat zijn promovenda te zeggen had toen zij een prijs won voor haar bij elkaar gefabuleerde proefschrift: „My supervisor Diederik Stapel was a constant source of inspiration and support. My thesis is, above all, the result of our good cooperation.” De dag na dit interview kwam de fraude aan het licht.

Als je leest waar Stapel zoal over publiceerde, dan weet je dat het allemaal wel meevalt met die gigantische schade. Stapel heeft vooral de carrières van zijn onderdanen vernield. Als we kunnen voorkomen dat zijn oud-promovendi uit het raam springen, dan blijft de schade beperkt tot een paar om zeep geholpen reputaties en een paar cv-gaten. Meer ellende kan een sociale wetenschap niet echt aanrichten. Niemand kreeg verkeerde medicijnen, er stortten geen gebouwen in, we moeten hoogstens een dozijn Nu.nl-weetjes uit ons collectief geheugen wissen en dan kan iedereen gewoon weer verder met zijn leven.

Wat rest is de fascinerende lijst aan wetenschappelijke fictie waarmee we zijn carrière ietwat kunnen reconstrueren. Het lijkt er bijna op dat hij ons met zijn literatuur wilde voorbereiden op zijn eigen geval. Zo is er literatuur over de beoordeling van fouten van anderen. Hij heeft in 1999 gepubliceerd over de beoordeling van plagiaat. En er is uitgebreid onderzoek over macht. Over dat werk schrijft medeonderzoeker Joris Lammers: „Een ander probleem is dat mensen met macht te veel risico nemen. Doordat ze onvoldoende oog hebben voor wat er mis kan gaan.” En: „Een laatste probleem is dat een gevoel van macht het morele denken beïnvloedt. (…) Echter, ze zijn vooral strenger voor anderen. Als het om hun eigen gedrag gaat vinden ze het overtreden van regels minder erg.”

De Stapelgate-commissie concludeert trouwens dat er met de data van dit laatste onderzoek niet gefraudeerd is.