Ik leefde in de veronderstelling dat we ooit wel eens uitgeëmancipeerd zouden zijn. Dat er ooit een dag aanbreekt dat we kunnen ophouden met praten over seksualiteit, geslacht, geloof en ras, omdat het ooit allemaal geen rol meer zal spelen.
Maar bij nader inzien weet ik niet of die dag ooit aanbreekt. Deze week publiceerde het blad Opzij een ranglijst met invloedrijke mensen, waar alleen maar vrouwen op mochten. Deze week klaagde auteur Anton Dautzenberg dat er niet genoeg zwarte mensen op de Nacht van NRC waren en dat hij zich daar onprettig bij had gevoeld. Deze week was het Nationale Uit-De-Kast-dag waarvoor sommige stadhuizen de Nederlandse vlag vervingen voor een regenboogvlag.
Bijna elke dag van deze week werd het onderscheid benadrukt tussen man en vrouw, homo en hetero, zwart en wit. En de trots waarmee bijvoorbeeld Opzij zijn vrouwenlijst publiceert doet niet vermoeden dat dit als een noodzakelijk kwaad wordt gezien. Als organisator van “discriminatie tegen discriminatie” hoop je dat je er ooit mee kan stoppen. Maar bij Opzij lijkt de strijd een doel op zich te zijn geworden. Een beetje zoals de communisten te allen tijde “revolutionair” moesten blijven, ook toen de revolutie allang achter de rug was.
Komt er ooit een dag dat we vinden dat het doel bereikt is en we kunnen stoppen met het hijsen van homovlaggen en het optuigen van vrouwenlijstjes? Ik betwijfel het. Al die gelijke rechten hebben er namelijk niet toe geleid dat iedereen zich ook hetzelfde is gaan gedragen. En als je dat wel verwacht, dan blijft de samenleving voor altijd een plek van grote onrechtvaardigheid.
Homo’s, bijvoorbeeld, zullen misschien wel altijd ondervertegenwoordigd zijn op het voetbalveld en in het leger, en oververtegenwoordigd in de wereld van mode en dans. Vrouwen blijven andere, misschien wel betere, prioriteiten in de privé/werk balans stellen. Iets dat misschien wel voor eeuwig effect zal hebben op hun maatschappelijke positie. En zolang dat wordt gezien als discriminatie raken we nooit verlost van het soort paralympisch-aandoende lijstjes die ze deze week presenteerde.
En ja, de zwarte medemens lijkt er ook andere interesses op na te houden. Is het toeval of trend dat de afgelopen maanden mensen mij drie keer attendeerden op de blankheid van een bepaald evenement? En ze hadden gelijk. Mensen met een donkere huidskleur lijken het minder interessant te vinden om te debatteren over de toekomst van 4 en 5 mei, of het weekend in te luiden met Dostojevski. De meeste witte medemensen zitten trouwens op zaterdag ook liever in een bioscoop dan op de NRC-nacht bij een debat over de Euro. Zoiets is typisch een hobby voor een piepklein groepje overwegend blanke Nederlanders. Net als het lezen van de boeken van Dautzenberg, trouwens. Het is maar goed dat hij schrijver is en geen muzikant. Hij zou zich onafgebroken ongemakkelijk voelen in het gezelschap van zijn lelieblanke lezerspubliek.
Als je verwacht dat emancipatie ertoe leidt dat iedereen zich uiteindelijk allemaal hetzelfde gaat gedragen, dan blijf je zoals Dautzenberg, van de ene teleurstelling in de andere vallen. De nacht van NRC is wit, net als campings, hooliganrellen, de zwarte Cross en “TROS muziekfeest op het plein”. De zwarte medemens vermaakt zich met andere dingen. Dat huidskleur, maar ook geslacht leeftijd en seksualiteit, een rol speelt in je gedrag hoeft geen verrassing te zijn. Zeker niet voor Dautzenberg die naar eigen zeggen in een zwarte wijk woont. Tenzij de beste man niet veel buiten komt natuurlijk.
Elitair en wit zal het dus heus geweest zijn, daar op de nacht van NRC. Maar het is pas echt elitair, en verveeld, intellectueel en wereldvreemd ook, om je te verbazen dat al je multi-culti buurtgenoten niet geïnteresseerd zijn in je literaire successen. Dromen over een Benetton-wereld waarin iedereen dezelfde smaak heeft en elkaars handje vasthoudt, is pas echt wit. Spierwit.
Deels mee eens, deels mee oneens. Ik denk dat er bepaalde kenmerken van het menselijk fenotype zijn die a priori een (kleine) invloed uitoefenen op het gedrag, zoals leeftijd en geslacht: als je 15 bent, heb je nu eenmaal andere interesses dan als je 50 bent, en als je hoogzwanger bent kijk je nu eenmaal anders tegen de wereld aan dan als je net je tweede vrouw zwanger hebt gemaakt.
Maar sommige ‘aanduiders’ zijn geen aanduiders van relevante categorieën, zoals het woord huidskleur: de hoeveelheid melanine in je huid heeft geen enkele invloed a priori invloed op je interesse in zaken als de grote werken van de literatuur of politieke filosofie.
Niettemin lijk je toch een statistisch verband te suggeren, zodat ‘mensen met een donkere huidskleur’ liever geen ‘Dostojewski’ lijken te lezen. Dat dit statistisch verband er nu misschien daadwerkelijk is, betekent niet dat dat komt dóór huidskleur: het komt door de sociale constructie van een etnische identiteit. En die sociale constructie gebeurt mede op basis van stereotyperingen, vooroordelen en andere zaken, waardoor een persoon met een bepaalde huidskleur niet meer op basis van de eigen morele kwaliteiten beoordeeld wordt, maar op basis van een uiterlijk sterk aanwezig, maar irrelevant kenmerk.
Deze stereotyperende oordeelsvorming werkt zo sterk, en gebeurt zo automatisch, dat het expliciet delen en aanwijzen van tegenvoorbeelden gewoonweg één van de betere manieren is om dit te bestrijden.
Daniel: Je conclusie lijkt me een verdedigbare positie, maar de weg ernaartoe volg ik niet helemaal. Het is mijn vakgebied niet, maar wat zijn de laatste inzichten uit de sociaal-constructivistische hoek wat betreft de sociale constructie van de geografische distributie van, neem eens een greep, MCPH1, CHRM2 of HMGA2?
Afgaand op wat je zelf ooit allemaal hebt beweerd over mensen met tatoeages (beoordeling op uiterlijk pur sang) heb je geen enkel recht van spreken meer over zaken als discriminatie, Miss Hertzberger
Het komt eropneer Daniel, heel simpel, dat we niet allemaal gelijk zijn. Dat we niet allemaal als groepen dezelfde interesses hebben. En genetisch of niet, het interesseert mij geen reet. Ik weet dat negers andere bezigheden hebben dan ik. Prima toch? Word altijd, net als rosanne, zo moe van mensen die menen dat iedereen naar de top wil, dat er altijd en overal evenredigheid moet zijn. DAT KAN GEWOON NIET – alleen idioten (intellectuelen dus) willen dat maar niet snappen. Bij het gewone volk kom je wat dat betreft oneindig veel meer wijsheid tegen; die weten dat volkeren, seksen enz gewoon verschilllen/ Nou en? Ik lig er niet wakker van dat Kenianen harder lopen dan blanken. Ze doen maar.
Pingback: “Het was een vrouw. Het schip dat zij bevoer kwam langzaam stroomaf door de brug gevaren. Zij was alleen aan dek, zij stond bij ’t roer”… De boekenweek 2019 – Renzo Verwer, blogger/auteur
Pingback: Boekenweek 2019 (II) en de ‘achterstelling’ – Renzo Verwer, blogger/auteur