Urbana

Tags:, , ,

Mijn plaaggeest woonde en werkte in een kleine stad: Urbana, Illinois, 41.000 inwoners, vochtig landklimaat. Ik ging er weleens heen met Google Street View. Ik keek naar zijn foto op de website van zijn vakgroep. En eindeloos bestudeerde ik zijn wetenschappelijke oeuvre, dat indrukwekkende oeuvre met tientallen artikelen over nieuwe microbiologische mechanismen, die ik eigenlijk zelf had moeten ontdekken.

Maar ik ging ze niet ontdekken, want niets lukte in de eerste jaren van mijn promotieonderzoek. Ik deed experimenten waarvan ik niet wist wat ze moesten bewijzen, ik observeerde dingen die ik een week daarna niet meer observeerde, de flessen waarin de bacteriën moesten groeien raakten gecontamineerd, of ze braken na verhitting in mijn handen waarna de zorgvuldig afgewogen inhoud over mijn benen stroomde en ik een fikse brandwond opliep.

En dan kwam er weer een nieuw artikel uit Urbana, Illinois, waarin die meneer mij even haarfijn uitlegde hoe het systeem precies werkte, dat ik had willen bestuderen.

Het lijkt zo eenvoudig: hypothese, experiment, conclusie en dan publicatie. Maar er kwam niets uit mijn handen. Collega´s probeerde me te troosten: het was heus geen verspilde tijd, ik had het vakgebied toch goed leren kennen, geleerd van mijn fouten, of erger, ik was vast gegroeid als mens.

Maar de waarheid is, ik kon het gewoon niet. Wetenschap. En ook al lijkt iedereen telkens weer erg verrast dat zo’n onderzoek zo laat op gang komt, we kunnen het allemaal niet als we beginnen. En dan, na vier jaar, kan je het wel. Ik weet niet waarom. Ik kan geen vingeroefening aanwijzen die ik iedereen kan aanraden, er zijn geen onmisbare cursussen of congressen of ervaringen, eigenlijk heb ik geen idee wat er gebeurd is. Maar ik word steeds beter, ik word wetenschapper, en dat is één van de meest opwindende dingen die ik ooit heb meegemaakt.

Nu herlees ik het werk uit Urbana, Illinois. Tussen de regels, beeld ik me nu in, is er wanhoop te lezen. Wanhoop over dat ene eiwit, dat hij maar niet kan identificeren. Vorige week heb ik hem een email gestuurd. Of hij geïnteresseerd is in samenwerking.

Dit is mijn laatste column voor nrc.next. Vanaf 3 maart verschijnen mijn columns in de Opinie&Debat bijlage van NRC weekend.

Experiment

Tags:, ,

Practicum: ’s ochtends heb ik eerst een uur lang verteld over het metabolisme van de bacteriën en daarna hebben we het experiment bij elkaar gepipetteerd. Een experiment waarvan ik de uitkomst al weet: in één buisje zitten straks veel meer bacteriën dan in het andere buisje. Een resultaat dat te verklaren is met de theorie uit mijn inleiding. Aardig lesje, vond ik zelf.

Maar de les mislukt. Ze snappen het niet. Vier studenten, derdejaars biologie, staan aan het eind van de dag ietwat beteuterd voor me met twee buisjes bacteriën in hun hand. In één buisje zitten veel meer bacteriën dan in het andere buisje en ze willen weten waarom. Hun eigen verklaring luidt dat er iets mis moet zijn gegaan. Het experiment is mislukt, vinden ze.

Deze studenten hebben nu vijftien jaar opleiding achter de rug. Ze leerden lezen, schrijven, rekenen, de kaarten van de wereld, talen, literatuur, mechanica, dynamica, hoe materie in elkaar zit, hoe cellen werken, hoe ze eiwitten kunnen scheiden, DNA knippen en plakken, mutanten maken.

Maar wetenschap, daar is geen cursus voor. Op een gegeven moment moet de student zelf uit het nest springen. Durven concluderen dat in de ene buis meer bacteriën zitten omdat de bacteriën in de ene situatie wél kunnen groeien en in de andere niet. Realiseren dat wat ze drie jaar lang over metabolisme hebben geleerd, ook daadwerkelijk in die bacterie gebeurt, in die buis in hun hand. Dat klinkt logisch, maar het is een gigantische stap.

Het is een historische openbaring. De Grieken deden nauwelijks experimenten. Eeuwenlang duurde het voordat empirisch onderzoek de normale gang van zaken werd.

Ik kan ze voor deze ene keer uitleggen dat ze conclusies mogen trekken uit wat ze meten, maar ze zullen het zich niet realiseren. School is over. Wat ze nu moeten leren staat in geen enkel boek.

Morgen doen we een nieuw experiment. Een experiment waarvan ik de uitkomst niet ken. Beoogd leermoment: er komt een dag dat je om uitleg kan smeken, maar dat je leraar het antwoord ook niet weet. Er komt een dag dat je het zelf moet ontdekken.