Verkiezingsreeks nr 4: Niet in de weg lopen

Tags:, , ,

Soms heb je even te lang en te geconcentreerd naar de verkiezingscampagnes gekeken en lijkt politiek ineens het allerbelangrijkste van Nederland. Dan hangen je geld, je huis, je opleiding, het leven, de dood, alsmede het klimaat, de derde wereld, en de wereldvrede allemaal af van het partijprogramma van de winnende fractie.

Politici zelf hebben hier nog veel meer last van. Neem Diederik Samsom. Die heeft het niet over het beleid dat hij van plan is uit te voeren, maar over „wat de PvdA met dit land wil doen”.

Zo’n uitspraak went, maar eigenlijk is het heel merkwaardig. Alsof Nederland een soort huiskamer is waar binnenhuisarchitect Samsom de muren komt schilderen, onze meubels bij het grof vuil zet en hier en daar een tussenwandje eruit bulldozert. Angstaanjagend.

En hij is niet de enige. Emile Roemer doet het ook. Die vraagt met regelmaat: „In wat voor land wil jij leven?” Alsof hij dat land eventjes bij elkaar gaat regeren. Alsof premier Roemer meer zal zijn dan de zoveelste rimpeling in de Haagse vijver.

Alexander Pechtold gaat misschien nog wel verder. Die ziet zichzelf echt als kapitein op het grote schip dat Nederland heet. Hij vraagt telkens weer: „Waar gaan we naartoe met Nederland?”

Dan denk ik: jij gaat helemaal nergens naartoe met Nederland. Ook al word je de grootste partij, dan nog verander je misschien een wet. Je int misschien iets meer belastinggeld, of iets minder. Je maakt iets financieel aantrekkelijker, of minder aantrekkelijk. Hoogstens herverdeel je de boel een beetje. Maar niets kun je doen aan wat Nederlanders denken, willen of hopen. En al helemaal niet aan waar we naartoe gaan met zijn allen. Je wordt de conciërge van de kathedraal. De boswachter van het Zwarte Woud. Je mag hooguit een boompje planten.

De belangrijkste taak van politici is om Nederland vooral niet te veel in de weg te lopen.

Verkiezingsreeks nr 3: Wat een gestuntel

Tags:, ,

Het was toch mogelijk. De geschiedenis van de langstudeerboete kon nog knulliger. VUmc taferelen, prutswerk dat deze Kamerleden de afgelopen dagen afleverde.

Het gestuntel begon al bij de geboorte van de langstudeerboete. Want waar waren al die duizenden communicatietypes, al die mensen die alles alleen maar een beetje goed moeten laten klinken, toen de naam werd bedacht van het hele beleid? Waarom noem je zoiets in godsnaam een boete? Waarom zeg je niet gewoon wat het is: dat als jij twee jaar vertraging oploopt, één tijdens je master en één tijdens je bachelor, de maatschappij daarna geen zin meer heeft om je voor nóg een jaar een bak subsidie te geven, zodat je maar 1700 euro collegegeld hoeft te betalen. Niks boete. Einde uitkering.

En dan verzint er ook nog iemand, dat die “boete” ook moet gelden voor bestaande gevallen. Voor mensen die die vertraging dus al hebben opgelopen. Alsof je een straat in bent gereden, en bij het einde wordt bekeurd, omdat iemand in de tussentijd een bord met “eenrichtingsverkeer” heeft neergezet. Op geen enkele manier is zoiets te rechtvaardigen.

En dan, puntje bij paaltje, op het aller-slechtste moment, als alle schijnwerpers op de politici staan gericht, besluit de partij die de boete bedacht, dat het van levensbelang is om de boete weer af te schaffen. En daarna, uit alle macht gaat proberen zijn eigen beleid de nek om te draaien.

En dat blijkt dan niet te lukken.

Dan moet je je dus gaan verontschuldigen aan Nederland, dat het je niet is gelukt om je eigen stomme plan in de pan te hakken en we daarom nu opgescheept zitten met een boete die niemand wil.

Er is één ding erger dan vastberaden op een slecht doel afgaan. Dat is twijfelend en onzeker op een slecht doel afgaan… In verkiezingstijd… Als je er toch al slecht voor stond.

Verkiezingsreeks nr 2: 30 vragen

Tags:, ,

Ik heb de stemwijzer alvast maar ingevuld. En het Kieskompas. En de Stemmentracker. En dat ding van G500. Best leuk, zo’n overzichtelijke vragenlijst doorwerken. Bij sommige vragen sta ik voor ingewikkelde dilemma’s, maar dan klik ik gewoon het eerste aan wat in me opkomt. Je kan het toch niet fout doen. De test veroordeelt nooit. Als ik antwoord dat er wat mij betreft best nog wat megastallen bij mogen komen, is er geen popup-venster dat me uitscheldt voor DIERENBEUL. Ik mag gewoon vinden dat de JSF er moet komen, en dat we met 130 km/h  moeten kunnen rijden, zonder dat er woedende Tweets en haatmails binnenstromen. De stemwijzer vindt alles best.

Dertig ingewikkelde vragen breek je je hoofd, doe je je best. Waarom? Omdat de stemwijzer niet alleen over politiek gaat, maar ook vooral over jou. Over jou oh zo unieke persoonlijkheid. En de ongemakkelijke waarheid: we hebben het uiteindelijk toch de hele dag het liefst over onszelf. Daarom vullen we al die stupide quizjes in tijdschriften in, die ons vertellen hoe gierig, romantisch of eerlijk wij zijn. Daarom willen we weten welke celebrity er het meest op ons lijkt. Welk nummer er op één stond in onze geboorteweek. Daarom staan er horoscopen in de bladen. Dat gaat allemaal over ons. En dan eens in de zoveel tijd is er een testje dat jou haarfijn uitlegt welke politieke partij het beste bij jou past. Het is nog intellectueel verantwoord ook. Gevolg: massa’s kiezers brengen ineens een enigszins geïnformeerde stem uit.

Er zijn veel mensen met kritiek op de Stemwijzer. Het zou allerlei nuances niet weergeven. Partijen weglaten. Het zou democratie té eenvoudig maken. Hun alternatief? Verkiezingsprogramma’s doorlezen. Alle 500 bladzijden aan verkiezingsprogramma’s. Oorlog & vrede aan politiek gebabbel, zonder eindschermpje met jouw superindividuele stemadvies.

Misschien mag volgens sommigen zo’n gewichtige zaak als democratie nooit te makkelijk worden.

Verkiezingsreeks nr 1: Hartig woordje

Tags:, ,

Bij aanvang van deze verkiezingstijd, lieve stemgerechtigde, wil ik graag een hartig woordje met u spreken.  U bent het waarschijnlijk niet gewend dat er een onvertogen woord valt over uw gedrag. De kiezer doet het namelijk altijd goed. De kiezer valt nooit iets te verwijten. Als de kiezer iets doms stemt, dan hebben de politici nagelaten het hem goed uit te leggen.  Dan ligt het aan achterstallig onderhoud in de wijken, aan machteloosheid, boosheid, werkloosheid, of hoogstens aan de slechte staat van ons onderwijs. Nooit ligt het aan de kiezer zelf.

Maar misschien kunt u zich toch één keer afvragen wat uw bijdrage was aan al die vallende kabinetten.  De grootste twee partijen haalden bij de verkiezingen in 2009 elk 20 procent van de stemmen en ook deze verkiezingen lijken dezelfde kant op te gaan. Nu kun je daar met veel kunst en vliegwerk wel een mouw aan passen: een struikelend minderheidskabinet en ternauwernood een vijfpartijenakkoord om de begroting nog een beetje te redden. Het blijft allemaal uitermate gammel.Het probleem van al die politieke malaise: te veel mensen weigeren om op één van de grotere partijen te stemmen. U stemt GroenLinks, ChristenUnie of D66. Regeerbaarheid, stabiliteit, het zal u allemaal worst wezen. Als u uw splintermeninkje maar kunt uiten. Steen en been klaagde u over het mislukte minderheidskabinet waarin twee gemarginaliseerde partijtjes uit alle macht een protestpartij en een tweetal orthodoxe christenen tevreden probeerden te houden. En de volgende keer stemt u gewoon wéér D66, alsof er niets gebeurd is, alsof die stem niet regelrecht bijdraagt aan de persisterende onregeerbaarheid van Nederland.

U, beste kiezer, u eist van Den Haag eensgezindheid, daadkracht, verantwoordelijkheid, maar de vraag is eigenlijk vooral: wanneer springt u eens een keer over uw eigen schaduw heen?

In de drie weken voorafgaand aan de verkiezingen schrijf ik om de dag een column van 300 woorden in NRC Handelsblad over de verkiezingsstrijd (de andere dagen schrijft Marc Chavannes). Dit is deel één.